Izby regionalne w Beskidzie Małym (Strona 1 z 2)

HISTORIA EST MAGISTRA VITAE

Izba regionalna znajduje się również w Andrychowie

Jeżeli data otwarcia ekspozycji będzie już ustalona prosimy o info

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Ciekawym pomysłem na prezentację przeszłości Andrychowa, a konkretnie zajęć miejscowej ludności jest ukazanie w jaki sposób na przestrzeni wieku andrychowscy chłopi zajmujący się  dorywczo tkaniem płócien wyspecjalizowali się do tego stopnia w ich produkcji, że w XVIII wieku Andrychów stał się prężnym ośrodkiem nie tylko produkcji, ale i eksportu wspomnianych tkanin.

Małopolski Instytut Kultury na podstawie materiałów dostarczonych przez Towarzystwo Miłośników Andrychowa opracował tablice poglądowe, które stały się kanwą ekspozycji w Izbie.

Za zgodą prezesa Towarzystwa – Jana Zielińskiego – zaprezentuję je tutaj, aby lepiej ukazać jak prężnym ośrodkiem było miasto i jak ludzie je zamieszkujący potrafili ze sobą współpracować osiągając wspólne korzyści i  pomnażając swój majątek, a tym samym doprowadzając miasto do rozkwitu

Tematykę kolejnych tablic zilustruję wykonanymi w czasie wizyty w Izbie – zdjęciami.

Andrychowska bryka wspólne dzieło…

stelmacha - drewniana konstrukcja wozu, kołodzieja - koła

okute obręczami przez kowala

rymarza - uprząż do wozu i inne skórzane elementy

stolarza - wykonywał drewnianą skrzynię do bryki

Wspomniani rzemieślnicy wytwarzali również:

kowal - inne kute elementy wręcz artystyczne

stolarz, cieśla - zdobnicze elementy budynków

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Kolejna tablica z wspomnianej serii dotyczy lnu i jego obróbki.

Jak to z tym lnem było nim zamienił się w płótno?

Pod względem glebowym len nie jest zbytnio wymagający i na terenie Beskidu Małego wiele źródeł mówi o tym, że len był tutaj uprawiany.

Najlepsze plony dawał wczesny siew lnu, ponieważ roślina ta jest bardzo wytrzymała na przymrozki. Można było więc siać len tak wcześnie, jak tylko pozwalała na to pogoda. Dzięki temu wykorzystywano pozimową wilgoć w glebie.

Zbiory lnu następowały po około 2-3 tygodniach od kwitnienia. Lnu się nie kosi, ale wyrywa, następnie pozostawia do wysuszenia w tzw. daszkach. Oznacza to, że nie suszy się go na „leżąco” bądź w snopkach lecz umocowany ukośnie na specjalnie przygotowanych żerdkach.

Po wysuszeniu lnu należało oddzielić główki od słomy, wykorzystując do tego specjalne grzebienie

Czy wiecie jak nazywały się te grzebienie w okolicach Andrychowa? 

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Oczyszczone łodygi lnu przechodziły kilkakrotne naprzemienne moczenie i suszenie by potem wejść w fazę obróbki zwaną międleniem. Łodygi międlono czyli gnieciono, łamano co powodowało oddzielenie zdrewniałych części rośliny – paździerzy - tak by pozostały same włókna.

Ręczna międlica do  obróbki lnianych łodyg.

Oddzielone paździerze lepszej jakości służyły do produkcji papieru, te gorsze do uszczelniania budynków mieszkalnych i gospodarczych. 

Paździerze – październik -  miesiąc kiedy wykonywano te prace

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Hmmm... ja go widzę.... a inni?

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Prawie każda gospodyni posiadała w chałupie warsztat tkacki. Zasiadała do niego listopadowymi wieczorami, tkanie trwało aż do połowy grudnia, tak by zakończyło się przed Świętami Bożego Narodzenia.

 
Krosna należało osnuć (osnować). Do tego służyły snowadła, na których dokładnie wymierzano nitki osnowy.

Aby płótno nadawało się do sprzedaży trzeba je było wybielić. Wielokrotnie je więc prano, płukano, suszono i maglowano.

Dokładnie opisuje to tablica 4

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Myślę, że jeszcze parę ciekawych dla Ciebie i innych fotek się znajdzie

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Płótno gotowe - utkane - trzeba je sprzedać.

Co ciekawe postać andrychowskiego Drelicharza doczekała się gry Chłopska Szkoła Biznesu.
Jest to ekonomiczna gra planszowa, opracowana przez Małopolski Instytut Kultury w Krakowie. Przypomina ona nieco znany powszechnie Eurobusiness, ale zasadnicza różnica, to brak kostki i pionków. Zamiast tego, gracze wcielają się w historyczne postacie piekarza, tkacza i kowala  z okolic Andrychowa i otrzymują kapitał początkowy, który w trakcie rozgrywki należy pomnażać. Działalność gospodarcza tych XVIII-wiecznych rzemieślników polega na wytwarzaniu produktów: chleba, płócien i bryk (wozów) i ich sprzedaży na lokalnym rynku lub na wyprawach handlowych po całej Europie.

Zwycięzca otrzymuje Puchar Drelicharza z Andrychowa

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Szewc i jego miejsce pracy.

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

A są jakieś dawne domowe przyrządy do produkcji piwa tudzież destylatów?