Która lokalizacja rezerwatu Szeroka jest prawidłowa?
Pod Cisową Grapą Południową, czy inaczej Wielką Cisową Grapą, a dokładnie na jej południowych stokach znajdujących się w Gminie Kocierz
Dlaczego? Postaram się zaraz wyjaśnić.
Na wszystkich mapach jakie okazywały się do tej pory (np. Beskid Mały 1:75.000 PPWK 1985, 1988), miejsce rezerwatu Szeroka było zaznaczone jak poniżej (obszar zaznaczony na pomarańczowo)
a tak np. na mapach turystycznych Compass-u. Przynajmniej pierwsze sześć wydań, a zatem do 2011 r
Na pewno taki układ większość osób też zna. Jak sama nazwa rezerwatu „Szeroka” sugeruje nam informację, że powinien być on na stokach Szerokiej Góry (zwanej też błędnie Wielką Górą), czyli Kocierzu i tak w rzeczywiście było znaczone.
Ponadto o miejscu usytuowania rezerwatu informuje nas położenie, że rezerwat powinien być w Gminie Kocierz, a na wspomnianej mapie zaznaczony obszar położony jest w dwóch gminach: Gmina Kocierz i Gmina Porąbka. Zatem jest to pierwszy argument dla nas, aby zastanowić się, czy zaznaczone miejsce na mapach jest prawidłowe.
Idąc dalej tym tropem, możemy zauważyć, że po zmierzeniu powierzchni (zaznaczonego na takich mapach) „rezerwat” liczy 160 ha, a powinien mieć ok 50 ha. Jest on zatem trzy krotnie większy niż powinien być. Mamy kolejny sygnał o nieprawidłowości.
Odpowiedzią na te pytanie może być stosowne źródło, a zatem akt, na mocy której powstał sam rezerwat. Chodzi tu oczywiście o Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody.
Punkt pierwszy informuje nas ogólnikowo o położeniu rezerwatu, ale daje nam informację, gdzie powinien się on znajdować. Brzmi on następująco: „ Uznaje się rezerwat przyrody pod nazwą „Szeroka w Beskidzie Małym” obszar lasu o powierzchni 49,51 ha w Leśnictwie Kocierz, Nadleśnictwa Państwowego Żywiec, położony w gromadzie Kocierz, w powiecie żywieckim województwa krakowskiego”. Dziś wiemy, że rezerwat jest nadal w powiecie żywieckim, ale w województwie śląskim, gdyż od tego czasu zmieniła się dwukrotnie administracja. Warto jeszcze jedno zaznaczyć, że sama nazwa rezerwatu to: "Szeroka w Beskidzie Małym", a nie "Szeroka".
Punkt drugi precyzyjnie nam go określa: „W skład rezerwatu wchodzą oddziału lasy 40a, b oraz 42 a, według oznaczeń przyjętych w planie urządzenia gospodarstwa leśnego na okres lat 1951-1960” . I tu okazuje się, że jest cała zagadka, gdyż od tego czasu plan urządzenia gospodarstwa leśnego zmienił się i obecnie rezerwat mieści się na obrębach lasu o nr: 42 b, d, e, f, g i 44 b. Skąd to wynika? W tym czasie obowiązywała ustawa z dnia 20 grudnia 1949 r. o państwowym gospodarstwie leśnym, która straciła swoją moc wraz z wejściem nowej ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Wszystkie rozporządzenia, której do tej pory obowiązywały, też straciły moc.
Na szczęście w dalszej części Zarządzenia jest mowa, iż: „granice rezerwatu zostały oznaczone na mapie rezerwatu w skali 1:20 000, stanowiącej załącznik” . Taki załącznik dzisiaj posiada Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach oraz Nadleśnictwo Jeleśnia, które mi udostępniło skan na poczet rozwikłania naszej zagadki, za co z góry dziękuję pani Iwonie Cebrat - Starszemu Specjalisty Służby Leśnej
Warto jeszcze o jednej rzeczy powiedzieć. Analizując położenie obszaru rezerwatu zaznaczonego powyżej, czyli najbardziej popularnego ułożenia na mapach, możemy wytypować obręby lasu, w których on znajduje się i są to obręby: 31, 35, 36, 37, 41 i 51. Mamy zatem mocny argument, aby stwierdzić, że położenie tego rezerwatu na pewno jest nie poprawne.
A zatem skąd „nowe” położenie rezerwatu (jak poniżej) na mapie turystycznej Compass skala 1:50 000 Wydanie 7 z 2012 r i czy jest prawidłowe?
Jak się okazuje – tak, ponieważ rezerwat mieści się na obrębach lasu o nr: 42 b, d, e, f, g i 44 b i właśnie taki ma wygląd. Miejsce nie jest nowe, bo w Nadleśnictwie Jeleśnia jest znany tylko taki wygląd tego obszaru.
Wcześniej już taki układ rezerwatu opublikowało Wydawnictwo Sygnatura na swojej mapie turystycznej: „Beskid Mały Jezioro Międzybrodzkie” w wydaniu II z 2007 r. i było pierwszym wydawnictwem jaki wprowadziło taką zmianę. Przynajmniej mi znane
A zatem dlaczego ten rezerwat nie nazywa się np. rezerwatem „Cisowa Grapa” czy inaczej skoro jego położenie na to wskazuje? Otóż osoby, które określały miejsce nie znały dobrze nazewnictwa Beskidu Małego, a najbardziej charakterystycznym punktem była obecna góra Kocierz, czyli Szeroka Góra (Wielka Góra). I tu mamy odpowiedź dlaczego rezerwat ma taką nazwę a nie inaczej. Zapewne dzisiaj trzeba było by szukać pionierów, którzy byli zaangażowani w pracę nad utworzeniem rezerwatu, ale czy jest to jeszcze możliwe po ponad 50 latach. Nie wiem.
Jeszcze jedno. W publikacjach Nadleśnictwa Jeleśnia możemy znaleźć minimalną rozbieżność co do powierzchni rezerwatu. Autorzy w swoich źródłach zazwyczaj podają 51,94 ha, ale też w najnowszych dokumentach znajdziemy powierzchnię 52,57 ha. Skąd rozbieżność wyników pomiędzy Zarządzeniem a dzisiejszymi publikacjami? Okazuje się, że ta ostatnia wartość jest jak najbardziej poprawna. Od czasu, kiedy powstał rezerwat upowszechnił się też pomiar GPS, który jest bardziej precyzyjną metodą pomiaru od tej jaką stosowali ówcześni leśniczy. Możemy się cieszyć, że powierzchnia rezerwatu nam rośnie.
Reasumując
Jesteśmy w stanie poznać rezerwat Szeroka, ale musimy dojść na Przeł Przysłop Cisowy czy to z Przeł. Kocierskiej lub z Międzybrodzia Żywieckiego albo z samego Kocierza Moszczanickiego
Co do oznakowania? To trzeba przyznać, że nie jest ono dobrze zrobione.
Może dzięki nowym mapom turysta będzie teraz mógł lepiej poznać miejsce, w którym znajdują się siedliska żyznej buczyny karpackiej w formie podgórskiej (Dentario glandulosae-Fagetum typicum) i kwaśnej buczyny górskiej (Luzulo nemorosae-Fagetum)
Źródło:
- Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody.
- Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Jeleśnia Obręby: Jeleśnia Żywiec sporządzony na okres od 1 stycznia 2005r. do 31 grudnia 2014 r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 styczeń 2005 r. Tom I Opis ogólny lasów Nadleśnictwa
- Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Jeleśnia Obręby: Jeleśnia Żywiec sporządzony na okres od 1 stycznia 2005r. do 31 grudnia 2014 r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 styczeń 2005 r. Tom IV Program ochrony przyrody
- III.3. Ochrona prawna zasobów przyrodniczych z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego
- pani Iwona Cebrat - Starszy Specjalista Służby Leśnej z Nadleśnictwa Jeleśnia
- wycinek mapy turystycznej: "Beskid Mały" Wydanie 6, 2011 Wydawnictwo Compass Kraków
- wycinek mapy turystycznej: "Beskid Mały" Wydanie 7, 2012 Wydawnictwo Compass Kraków
- wycinek mapy turystycznej: „Beskid Mały Jezioro Międzybrodzkie” Wydanie II, 2007, Wydawnictwo Sygnatura Zielona Góra
Ostatnio edytowany przez baca (2012-10-22 13:07:41)
----------------------------------------
Największą ozdobą naszego Beskidu [...] są jego urocze doliny. Wprawdzie dawno już straciły one charakter pierwotności i dzikości, [...] ale mimo wszystko nie są pozbawione swoistego wdzięku, chociaż wszędzie już widoczne są ślady rąk ludzkich.
- Jan Galicz