Rezerwaty Przyrody Beskidu Małego (Strona 2 z 3)

Przeglądnąłem swoje przewodniki pod kątem tematyki związanej z rezerwatem "Szeroka w Beskidzie Małym" i oto efekt mojej pracy. Zapraszam do lektury opartej faktami w uzupełnieniu o wcześniejszy materiał napisany przeze mnie.

Na pewno pierwszym pionierem górskim, który wprowadził skróconą nazwą rezerwatu był nie kto inny jak Władysław Krygowski. Z drugiej zaś strony rezerwat położony jest w Beskidzie Małym, a więc autor pisząc skróconą nazwę: "Szeroka" mógł założyć, iż turysta wędrując po tym paśmie gór będzie wiedział, że chodzi o rezerwat "Szeroka w Beskidzie Małym".

Krygowski Władysław w swoim przewodniku „Beskidy Śląski – Żywiecki – Mały i Średni (część zachodnia). Przewodnik”, Sport i Turystyka, Warszawa, 1964, I, 395 nie dużo poświęca tematyce rezerwatu. Na stronie 44 pisze:

[…] w Beskidzie Małym można wyróżnić niektóre części o dawnym charakterze. W leśnictwie Kocierz Moszczanica na wsch. stokach Jaworzyny ciągnie się wspaniały wiekowy (ok.150-letni) starodrzew bukowo-jodłowy „Szeroka” o pow. 49,51 ha. […].

Przewodniki Krygowskiego były jeszcze wydane dwukrotnie w 1965 i w 1974, jednak tekst niczym się nie różnił od pierwotnej wersji.

Według mnie Krygowski nie do końca wiedział, w jakim miejscu znajdował się rezerwat. Autor miał rację, że rezerwat znajduje się "w leśnictwie Kocierz Moszczanica", ale pisząc w dalszej części zdania - "na wsch. stokach Jaworzyny" - już nie, choć z drugiej strony można by uznać tą odpowiedź traktując, że Jaworzyna jest szczytem najwyższym w tym pasemku od Soły po Przełęczy Cisową, a Kościelec jest najbardziej na zachód wysuniętym ramieniem od naszej kulminacji. Jedna na mapach z lat 60-tych w opisach często bym wskazywany Kościelec a nie Jaworzyna, więc ciężko teraz jednoznacznie stwierdzić, czy nasz pionier dobrze opisał położenie rezerwatu.

Jednak jak się okazuję największy błąd do literatury wprowadził jego następcy, czyli Andrzej Matuszczyk. Zaczęło się od współpracy Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictwa Kartograficznych z Warszawy w 1980 r, kiedy to na mapach tego wydawnictwa wskazano błędne miejsce rezerwatu.

„Beskid Mały. Mapa turystyczna 1:75000”, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa, 1980

Ponadto na mapie znajdziemy też następującą informację o rezerwacie:

„Szeroka” – (50 ha) w grupie Leskowca, w rejonie kulminacji Wielkiego Cisownika. Obejmuje fragment dolnoreglowej buczyny karpackiej z domieszką wiązu górskiego, jawora i jesionu oraz starych buków i jodeł. Najstarsze partie drzewostanów liczą ponad 200 lat. Utworzony w 1960 r. leży przy szlaku czerwonym Przełęcz Kocierska – Porąbka.

W części opisowej mapy wydawnictwo pisze, iż rezerwat znajduje się w rejonie "Wielkiego Cisownika", który jak się okazuje jest błędnie na mapie zaznaczony, po czym za chwile znajdujemy informację, że "leży przy szlaku czerwonym Przełęcz Kocierska – Porąbka". A zatem o co tu chodzi. Przeciętny turysta analizując tekst z mapą może całkowicie się zaplątać, gdzie jest prawidłowe miejsce rezerwatu.

Pozostańmy jeszcze przy współautorze mapy - Andrzeju Matuszczyku. W swoim pierwszym przewodniku o Beskidzie Małym, czyli: „Beskid Mały. Przewodnik”, Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, Warszawa – Kraków, 1981, I, 152, autor na str 13 opisuje rezerwat w następujący sposób:

[...] Rezerwat leśny „Szeroka” w Górach Zasolskich obejmuje rejon wschodnich stoków Jaworzyny (853) koło Wielkiego Cisownika – górna część zlewni potoku Cisowego, przy szlaku czerwonym na odcinku Przełęcz Kocierska – Porąbka. Utworzony w 1960 r. Powierzchnia 49,5 ha. Fragment dolnoreglowej buczyny karpackiej z domieszką wiązu górskiego, jawora  i jesionu; wspaniałe okazy starych byków i jodeł. Najstarsze partie drzewostanów liczą ponad 200 lat. Świat zwierzęcy reprezentują: sarna i jeleń, a z ptaków głuszec i jarząbek.

Widać, że opis został zaczerpnięty z Krygowskiego "rejon wschodnich stoków Jaworzyny". Pozostałe informację zostały już podane w informatorze turystycznym mapy o Beskidzie Małym.

Ponadto w środku przewodnika jest umieszczona mapa

Możemy też zauważyć, że miejsce zaznaczonego rezerwatu jest błędnie wskazana. Autor nie ma pojęcia pisząc o rezerwacie, w którym miejscu się on znajduje.

Andrzej Matuszczyk wznawia w 1984 drugie wydanie swojego przewodnika: Beskid Mały. Przewodnik”, Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK, Warszawa – Kraków, 1984, II, 122, jednak opis rezerwatu przenosi do opisu szlaku. Tym razem na stronie 70 mamy następujący opis:

„[…] Znajdujemy się na przełęczy pod Szeroką Górą (od Przełęczy Kocierskiej 45 min.)

Szlak z drogi wkracza na leśną ścieżkę i przez mieszane lasy podchodzi jednostajnie, a wyżej stromo i mozolnie na zach. stożkiem Szerokiej Góry. Ścieżka przechodzi w wyraźną drogę grzbietową. Przez las świerkowy i obok wyrębu, a potem już łagodnie i płasko wychodzi na szczyt Szerokiej Góry, czyli Kocierza (879 m) – od Przełęczy Kocierskiej 1,15 godz.

W rejonie Szerokiej Góry oraz górskiej części zlewni potoku Cisowego znajduje się rezerwat leśny „Szeroka”, utworzony w 1960 r. na pow. 50 ha. Ochronie podlega tu fragment dolnoreglowej buczyny karpackiej z domieszką wiązu górskiego, jawora i jesionu. Wśród wspaniałych partii drzewostanów liczących ponad 200 lat spotkamy wyjątkowo dorodne okazy buków i jodeł. Świat zwierzęcy na terenie rezerwatu reprezentują sarna i jeleń, a z ptaków głuszec i jarząbek.

Droga prowadzi przez las nieznacznie w dół ku zach., po czym wkracza na szeroką, ładną aleję w lesie bukowym. Przed wierzchołkiem Cisowej Grapy Południowej (853 m) szlak kieruje się w lewo na płd. zach. i płd. […]

Autor zamiast sprostować swój błąd, jaki wprowadził do literatury, jeszcze bardziej go utrwalał !!!

W międzyczasie ukazało się wydanie Edwarda Moskały: „Górskie szlaki znakowane województwa bielskiego”, PTTK Kraj, Warszawa – Kraków, 1982, I, 40, jednak i on nie wykazał się wiedzą w tym temacie. Możemy wyczytać:

„Lasy w Beskidzie Małym należą do lasów górskich dolnego regla. Składają się przeważnie z buków, jodeł i świerków. Dawniej występowała tu puszcza bukowa, lecz z czasem została wytrzebiona przez masowe wyręby, a na jej miejscu posadzony lasy szpilkowe. Niemniej jednak do dziś występują tu jeszcze niewielkie połacie puszczy bukowej. W leśnictwie Kocierz Moszczanica rośnie na stromych stokach Jaworzyny przeszło 150-letni las bukowo-świerkowy, zwany „Szeroką”.

Ostatnie zdanie dobrze już znamy za sprawą naszego pierwszego autora, czyli Władysława Krygowskiego.

W końcu na rynku pojawia się potężna Aleksego Siemionowa: „Ziemia wadowicka. Monografia turystyczno-krajoznawcza”, KTG Oddziału PTTK „Ziemia Wadowicka”, Wadowice, 1984, I, 628
Na 34 stronie autor pisze:

[...]Na terenie wschodniej części Beskidu Małego są dwa rezerwaty leśny. Jeden to rezerwat „Szeroka”, na wsch. stokach Jaworzyny 864 m i płd stokach Kocierza 879 m, utworzony w 1960 r.; obejmuje 49,5 ha lasu, w którym rosną ponad 200-letnie buki i jodły oraz stare jawory, wiązy i jesiony. Są to resztki naturalnego, dolnoreglowego lasu beskidzkiego.[...]

I tu też się rozczarowałem monografią, gdyż powyższy tekst daje dużo do myślenia czy autor wiedział, w którym miejscu położony jest rezerwat, czy też nie.
Moje zmartwienia są rozwiane w dalszej części - w szczegółowej charakterystyce poszczególnych nazw, w której to Siemionow pisze tak:

Szeroka, ok 725 m n.p.m., między Kocierzem (Szeroką Górą) 879 m od zach. a Beskidem 771 m od wsch. Nazwa nawiązuje do nazwy  całego odcinka grzbietu w tym rejonie, zwanego przez Komonieckiego Szeroką Górą. Przechodzi przez przełęcz czerwony szlak Porąbka - Skawce. Po przełęcz sięga rezerwat leśny „Szeroka”.

A przy charakterystyce osobliwości florystycznej na stronie 486 doczytujemy się, że:

Naturalny las dolnoreglowy. Mieszany las dolnoreglowy w Beskidzie Małym, składający się z liczących ponad 200 lat buków i jodeł, zachował się w rezerwacie „Szeroka”, który dochodzi do szlaku czerwonego nr 7 w rejonie szczytu Kocierz i Szerokiej Przełęczy.

Ten opis mnie załamał, gdyż analizując ostatniego z ważnych w literaturze przewodnika mogę stwierdzić, że nikt nie miał pojęcia, gdzie leży rezerwat. Każdy wprowadzał w błąd turystę. Może autora w błąd wprowadziły mapy, na których ten błąd od początku powielany.

Ukazuje się też ciekawa publikacja Andrzeja Sikory: „25 wycieczek samochodowo-pieszych w Beskidy z Bielska-Białej. Przewodnik turystyczny”, PTTK Kraj, Warszawa – Kraków, 1985, I, 108, która turystom bardzo się spodobała, jednak i tu niczego nowego się nie dowiadujemy. Autor opisując trasę numer 11: Porąbka - Palenica - Bukowski Groń - Przełęcz Kocierska - Wielka Góra - Wielki Cisownik - Kiczera - Żar - Porabka na stronie 44 pisze tak:

[…] rozpoczynamy strome podejście na Wielką Górę. Po około 15 min nachylenia staje się bardziej łagodne. Po dalszych 10 min dochodzimy do szczytu Wielkiej Góry (od przełęczy 1 godz.).

Okolice zalesionego szczytu stanowią rezerwat przyrody pod nazwą „Szeroka”. Ochroną objęty jest należący do dolnego regla las bukowy wraz z jodłą, jesionem, jaworem i wiązem górskim. Najstarsze drzewa liczą około 200 lat.

Schodzimy dalej grzbietem, po czym po około 15 min obniżamy się z niego w lewo w skos. Następnie skręcamy raptowanie w prawo pod górę, by ponownie obniżyć się do Cisowej Przełęczy, gdzie skrzyżowanie ze szlakiem niebieskim z Czernichowa.

Sikora wznowił swoją jeszcze publikację w 1988, ale i tu w opisie o rezerwacie nic się nie zmieniło. Zatem mamy kolejnego autora, który pisze o czymś, o czym nie miał pojęcia.

Pod koniec lat 90 ukazuje się nowa publikacja Andrzeja Matuszczyka : „Beskid Mały. Grupa Łamanej Skały oraz zachodnią część Beskid Średniego (grupa Żurawnicy i Pasmo Pewelskie). Przewodnik turystyczny”, PTTK Kraj, Warszawa – Kraków, 1989, I, 72

I tu ciekawostka bo autor na początku podaje nową nazwę rezerwatu "Kocierz" (treść poniżej)

W grupie Łamanej Skały utworzono dwa rezerwaty przyrody: „Łamana Skała” oraz „Kocierz” (informację o nich znajdują się w „Słowniku haseł geograficznych”).

Na szczęście w dalszej części przewodnika poprawia się:

„[…] Jesteśmy na przełęczy pod Szeroką Górą – od Przełęczy Kocierskiej 45 min.
Szlak z drogi wkracza na leśną ścieżkę. Przez mieszane lasy podchodzi dość stromo, a wyżej stromo na zach. stokiem Kocierza (879 m). Ścieżka przechodzi w wyraźną drogę grzbietową. Przez las świerkowy i obok wyrębu, za którym stromizna stopniowo łagodnieje i zanika, wychodzimy na szczyt Kocierz (879 m) – od Przełęczy Kocierskiej 1,15 godz. Na Kocierzu znajduje się leśny rezerwat przyrody „Szeroka”.
Szlak prowadzi drogą przez las nieznacznie w dół ku zach., po czym wkracza na szeroką, ładną aleję w lesie bukowym. Przed wierzchołkiem Cisowej Grapy Południowej (853 m) szlak kieruje się w lewo – na płd. zach. i płd. […]

A cały opis szczegółowy o rezerwacie przeniósł na koniec do słownika.

Kocierz (879 m). Całkowicie zalesiony szczyt na zach. od Przełęczy Kocierskiej, w głównym grzbiecie biegnącym w kierunku Cisowych Grap. Kulminacja ta nazywana jest także Szeroką Górą; częściej używana nazwa Kocierz pochodzi od wsi Kocierz. Na płd. stokach Kocierza (879 m), częściowo na wsch. stokach Jaworzyny (864 m) oraz w górnej części zlewni potoku Cisowego znajduje się rezerwat leśny „Szeroka”, utworzony w 1960 r. na powierzchni 50 ha. Ochronie podlega tu fragment dolnoreglowej buczyny karpackiej z domieszką wiązu górskiego, jawora i jesionu. Wśród wspaniałych liczących ponad 200 lat partii drzewostanów spotkamy wyjątkowo niezwykłe okazy buków i jodeł. Na terenie rezerwatu żyją m.in. sarny i jelenie, a z ptaków głuszce i jarząbki.[/]

Pomimo zmian estetycznych w przewodniku nic się nie zmienia. Mamy błąd za błędem (oczywiście chodzi mi o położenie rezerwatu) i możemy się domyślić, że w kolejnych publikacjach nie będzie ze strony autora poprawy lub jakiekolwiek korekty

W połowie lat 90 pojawia się przewodnik autorów: Mikołajski Jerzy, Sołtysik Jerzy: „Beskid Mały latem i zimą. Przewodnik”, Colgra – Press, Poznań, 1994, I, 56. W publikacji możemy się doszukać następującej informacji:

[…] Nad wsią na południowych stokach Kocierza znajduje się rezerwat leśny „SZEROKA” założony w 1960 r. i obejmujący pow. ok. 50 ha. W jego granicach pod ochroną znalazł się fragment dolnoreglowej buczyny karpackiej z domieszką wiązu górskiego, jawora i jesionu. Rezerwat posiada ponad 200-letnie wspaniałe partie drzewostanów, a wśród nich niezwykłe okazy buków i jodeł, a nawet limby. Pod ochroną znajduje się też żyjąca tam zwierzyna i ptactwo: sarny i jelenie oraz głuszce i jarząbki.

I tu nie ma przełomu. Dalej nie znamy poprawnego miejsca rezerwatu, a opis rezerwatu jest już nam znany z poprzednich przewodników.

Pod koniec XX wieku dopiero Chromik Zygmunt: „Rezerwaty przyrody dorzecza Soły / oprac. tekstu Zygmunt Chromik, Beata Michalska, Jerzy Grajczak”, Zespół Zachodniobeskidzkich Parków Krajobrazowych, Żywiec, 1999, I, 32 wprowadza przełom. Znajdujemy tu szczegółowy opis rezerwatu:

Rezerwat Szeroka

Rezerwat leśny, forma ochrony częściowa powierzchnia 51,94 ha rok utworzenia 1960.
Cel ochrony zachowanie fragmentu karpackiego lasu bukowego regla dolnego. Rezerwat obejmuje górne partie doliny jednego z dopływów potoku Kocierzanka. Głównym walorem przyrodniczym rezerwatu Szeroka jest starodrzew bukowo-jodłowy w wieku około 180 lat .Wiek niektórych egzemplarzy jodeł i buków dochodzi do 200-250 lat W rezerwacie wyodrębniono trzy zbiorowiska nieleśne i dwa leśne Dominującym zbiorowiskiem porastającym prawie całą powierzchnię rezerwatu jest żyzna buczyna karpacka Warstwę drzew tworzy tu buk z domieszką jodły i jaworu. Warstwa krzewów najlepiej rozwinięta jest w drzewostanach starszych. W jej skład wchodzą głownie podrosty buka i jodły. W runie najczęściej spotykanymi gatunkami są żywiec gruczołowaty, marzanka wonna, wilczomlecz migdałolistny oraz szczawik zajęczy Ogółem na terenie całego rezerwatu stwierdzono występowanie 105 gatunków roślin naczyniowych, w tym 4 podlegające ochronie ścisłej i dwa częściowej. Fałna rezerwatu jest typowa dla dużych kompleksów leśnych. Z dużych ssaków występują jeleń i sarna bardzo liczny jest dzik. Z ptaków na uwagę zasługuje krogulec, myszołów i pustułka.

Jeszcze nikt z powyższych autorów niescharakteryzował tak dokładnie rezerwatu. Może dlatego, że wydawca był Zespołu Zachodniobeskidzkich Parków Krajobrazowych.

Matuszczyk Andrzej wydał jeszcze dwa przewodniki pod nazwą: „Beskid Mały. Przewodnik turystyczny”, Grafikon, Oddział PTTK „Ziemia Wadowicka”, Wadowice, 2001, I, 215 i 2004, II, 215.

O rezerwacie "Szeroka" możemy dopiero, albo aż dopiero doczytać się w opisie czerwonego szlaku turystycznego w rejonie Przełęczy Kocierskiej / 718 m / (strona zachodnia), Cisowych Grap / 810-853 m / i Bukowskiego Gronia / 729 m /

[…] Szlak czerwony na Cisowe Grapy i dalej – na Przełęcz Isepnicką jest w całości gęsto zalesiony a dzięki niewielkim deniwelacjom posiada łatwy do marszu przebieg. Na łagodnym podejściu na Cisowe Grapy w rejonie szczytu Kocierza / 879 m / mija się rezerwat przyrody „Szeroka”, zajmujący głównie południowe stoki i tamtejsze uroczyska oraz wzniesienia. W rejonie Cisowej Przełęczy, pomiędzy dwoma szczytami Cisowych Grap rozpoczynają się niebieskie znaki do Czernichowa i widać w lesie kilka odkrywek piaskowca.[…]

Autor strasznie unikał w swoich przewodnikach informacji dotyczących rezerwatu. Więcej tematyki poświęcił chociażby innemu z rezerwatów - "Madohorze". Przy charakterystyce flory wspomina tylko o pozostałych dwóch rezerwatach, natomiast nie ma żadnej informacji o "Szeroce".

W końcu po kilku latach następuję przełom. Zostaje wydana nowa mapa Sygnatury, która poprawnie umiejscawia rezerwat na mapie i choć jest było to drugie wydanie tego wydawnictwa, to nie zmienia faktu, że jako pierwsi odważyli się sprostować ten błąd.

Do samego kształtu jeszcze można było by mieć minimalne uwagi. ale to już nie to chodzi.

Rok później wychodzi przewodnik Radosława Trusia : „Beskid Mały. Przewodnik”, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków, 2008, I, 346, który w opisie niebieskiego szlaku turystycznego 26N Czernichów - Jaworzyna - Przełęcz Przysłop Cisowy poprawnie umiejscawia rezerwat"

[...]Na następnym pagórku rozpoczyna się rezerwat „Szeroka” utworzony wbrew nazwie i błędnemu oznaczeniu na mapach nie na szczucie Kocierza (Szerokiej), ale właśnie tu, w górnych partiach jednego z prawobrzeżnych dopływów Kocierki. Będziemy szli jego górną granicą, mając rezerwat po prawej stronie.

Rezerwat „Szeroka” utworzony w 1960 r. na obszarze 52 ha dla ochrony starego lasu bukowo-jodłowego – niektóre drzewa przekraczają wiekiem 200 lat. Dominuje tu żyzna buczyna karpacka oraz kwaśna buczyna górska. Charakterystycznymi gatunkami są żywiec gruczołowaty, przytulina (marzanka) wonna, wilczomlecz migdałolistny, szczawik zajęczy. Są to tzw. geofity (rośliny ziemnopączkowe), które kwitną wiosną przed ulistnieniem drzew. Chronionymi gatunkami są: bluszcz pospolity, parzydło leśne, wawrzynek wilczełyko, śnieżyczka przebiśnieg. Zbiorowiska nieleśne reprezentują formy z pokrzywą zwyczajną, z turzycą okrągłolistną oraz lepiężnikiem białym. Spotkać tu można jelenie, sarny i dziki, a także 3 gatunki ryjówek, wiewiórki, kuny leśne, łasice i lisy, a z większych ptaków jastrzębie, krogulce, pustułki oraz jarząbki i gniazdujące tu podobno głuszce. Spośród owadów uwagę zwraca chroniony biegacz fioletowy.

Niżej, z niewielkiej polanki na przełęczy pod szczytem Maleckie (zwanej niekiedy Cisową Przełęczą) widać nad Ramonami Suchego Wierchu i Soliska Beskid Śląski ze Skrzycznem.[...]

Szlak skręca z grzbietu w prawo, trawersując stoki Maleckiego i Cisowej Grapy Południowej i doprowadza po kwadransie do przełęczy Przysłop Cisowy, gdzie spotkamy czerwony szlak [...]

W końcu wychodzi też nowa mapa turystyczna w 2012 r Wydawnictwa Compass-u, Wydanie 7, gdzie kształt rezerwatu jest zgodny z tym co zostało zapisana w Zarządzeniu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody.

Reasumując.
- dopiero Truś wyprostował błąd lokalizacyjny rezerwatu w przewodniku
- pomimo, że każdy z autorów przewodników tj Krygowski, Matuszczyk czy Siemionow oddał się swojej pasji, czyli górą, to popełnił podstawowy błąd nie analizując źródła powstania rezerwatu

Ostatnio edytowany przez baca (2012-11-18 10:16:50)

dzięki

Mam nadzieję, że moja praca pomoże innym a na stronie głównej będzie można poprawić dwa opisy w odniesieniu do moich postów w temacie rezerwatu Szeroka

chodzi mi to o szczyt Kocierz i Południową Cisową Grapę zwaną inaczej na forum jako Wielka Cisowa Grapa

Miałam to szczęście, że baca na bieżąco informował mnie o efektach swoich poszukiwań i dociekań  - myślę, że bardzo te wywody merytorycznie wzbogacą nasze forum   

Tylko kto tutaj teraz jest detektywem...   

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Zgadza się Jola była na bieżąco informowana telefonicznie a co do pracochłonności Kris to trochę zeszło czasu przy przeszukiwaniu przewodników

No to mamy komplecik

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Baca różnicę widać gołym okiem - dobrze, że podjąłeś wątek, będzie to myślę ważny przyczynek do zmian w kolejnym wydaniu mapy

Prawdziwy z Ciebie Pasjonat, że już nie wspomnę, że Tropiciel i Detektyw 

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

Czyli ważny powód do zmiany 
Mogło minąć jeszcze wiele lat i nikt nie zwróciłby na to uwagi, a tak jest szansa na zmianę

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz)

teraz po miesiącu przebrnąłem przez opisy bacy - wielki szacun za takie rozwinięcie tematu. Jestem również pod wrażeniem i dziękuję, że się mogłem coś dowiedzieć i to jak najbardziej dokładnie. Ekstra takie tematy.

Tak samo błąd na mapie compassu z kapralem

Tak pomylili się powinni zamienić gorę gówniak na Kapral są 3 dowody szczelnica jest na siedlisku wójcikowo i groby na tym prawdziwym kapralu oraz kapliczka upamiętniająca tych zmarłych  a jeszcze 3 to że jak jestem miejscowy i mam na kapral 10 m spacerku

Ponikiewskich Chobckich i Kzoińskich Kaprali uczestników wielu potyczek Konfederatów barskich

Ostatnio edytowany przez jasiomateuszek (2014-09-02 20:36:14)

TAK