51

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Za miesięcznikiem szkolnym "Głos Cybika" Nr 1 z 1991 roku Szkoły Podstawowej w Tarnawie Górnej (nieistniejącej), podaję koleją legendę związaną ze wzgórzem zwanym Zamczysko, obecnie oznaczonym na mapach jako Bielówka 545 m npm. Spójną rzeczą w legendach jest występowanie diabła i złotych dukatów. Nowym elementem jest osoba Jaśka, starca rozmawiającego z diabłem. Do dziś droga na czarnym szlaku zwana jest, a nawet posiada tabliczkę "Jaśkowa droga".
Archiwalny egzemplarz Głosu Cybika udostępnił mi były dyrektor tej Szkoły.

Po tym wstępie przytaczam cały artykuł na ten temat:

"Poznajcie drodzy czytelnicy legendę związaną z naszą wsią. Stare fakty podają, że na górze zwanej obecnie "Zamczyskiem", stał zamek. Ze wszystkich stron otoczony był murem, tak wysokim, że stanąwszy na nim można było zbierać z nieba gwiazdy. Zamieszkiwany był przez zamożną rodzinę szlachecką. Pan dworu był bardzo chciwy. Swoich poddanych traktował okrutnie. Jego postępowanie wśród wielu wywoływało wewnętrzne protesty, ale cóż uczynić może biedny, prosty lud? Nie pozostawało im nic innego, jak tylko czekać na dzień, w którym dobiegną końca rządy tyrana. We wsi mieszkał starzec, o którym się mówiono, że rozmawia z diabłem. Jasiek, bo tak miał na imię, był szanowany wśród społeczności wiejskiej. Był przykładem dla innych. Właściciel dworu stawał się coraz okrutniejszy. Mieszkańcy nie wywiązywali się ze swoich obowiązków, a kto nie pracował musiał płacić wysokie podatki. Ludzie stawali się coraz bardziej ubodzy. Bieda wciskała się między nich. Nie było już co jeść, a pan jeszcze chciał pieniędzy. Mieszkańcy już dłużej nie mogli tak żyć. Udali się więc do Jaśka, aby poprosić go o pomoc. Nie było to łatwe, ale Jan nie odmówił im pomocy. Nie powiedział jednak nikomu jak im pomoże. Pewnego wieczoru Jasiek spotkał diabła. Opowiedział mu wszystko o kłopotach mieszkańców wsi. Diabeł zgodził się pomóc, gdyż i on nie przepadał za panem dworu. Minęło kilka miesięcy. Pewnej nocy rozpętała się straszliwa burza. W pewnej chwili piorun uderzył w stronę dworu. Wybuchł pożar. Ludzie wybiegli z chat. Próbowano ugasić ogień. Rodziny mieszkającej w dworze nie udało się uratować. Ocalała jedynie służba. Z zamku zostały tylko kamienie, których ogień nie zdołał pochłonąć. Pożar ten miał miejsce 21 czerwca w święto św. Jana. Od tamtej pory roku w tę noc, gdy zegar wybija 12, wychodzi ze swej pieczary diabeł i na miejscu, gdzie dawnej stał zamek suszy wyjęte ze skarbca pieniądze. Do tej pory nikt jeszcze nie odnalazł diabła i jego pieniędzy. Ciekawe, kto odnajdzie pieniądze z zalanego skarbca?!"

Tyle kolejna legenda. Co ja sam stwierdziłem: wzgórze jest, kamieniste i wysokie. Do wzgórza prowadzi oznakowana droga z tabliczką "Jaśkowa droga". Wzgórze otacza coś w formie kamiennego muru, tuż przy czarnym szlaku wiodącym na Makowskie rozstaje. Rozsypanych pieniędzy nie dostrzegłem, ale może to mój słaby wzrok...

Ostatnio edytowany przez krakus (2011-11-15 19:18:29)

52

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

wink Ciekawe ile jeszcze tajemnic kryje to miejsce wink

53

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Szkoda, że Krakus nie zdecydował się wystartować w wyborach samorządowych

54

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

szymskim napisał/a:

Szkoda, że Krakus nie zdecydował się wystartować w wyborach samorządowych

~
Wywołany w ten sposób do tablicy, muszę odpowiedzieć. Otóż nieoficjalnie dostałem taką propozycję. Odmówiłem z prostej przyczyny. Dziś mija dokładnie 365 dni, a więc równy rok jak zamieszkałem w Tarnawie Górnej. Wcześniej nawet nie znałem tych okolic. Moim rodzinnym miastem był Kraków, a więc to coś innego niż życie na wsi. Poznaję okolice i region, poznaję ludzi i tutejsze stosunki. Uważam, że z marszu nie mogę przyjąć takiej odpowiedzialności, ludzie wiązaliby z moją kandydaturą coś czego nie byłbym w stanie ani załatwić (słoń w składzie porcelany) ani zorganizować. Okoliczni mieszkańcy to potomkowie górali zwanych Babiogórcami, ambitni ale też zarozumiali, nieustępliwi i hardzi. Pozyskać zaufanie tych mieszkańców jest bardzo trudno. Na razie jest tak, kto głośniej krzyczy, kto głosem dowodzi krzywdę na rolniku, ten uchodzi za najmądrzejszego. Młodzi uciekają do miast, Ci co zostają poddają się Losowi. Musi być większa grupa ludzi, która chce coś zrobić, zmienić, która nadawałaby ton rozwojowi tego regionu. Ambitny plan odnowy gminy Zembrzyce, w tym odnowy Tarnawy Górnej pozostaje ciągle na papierze. Nie zamykam się w domu, uczestniczę i stymuluję różne tematy związane z Tarnawą Górną. Zdaję sobie sprawę z tego, że moja wiedza o regionie, o tutejszych mieszkańcach i potrzebach jest jeszcze skromna. Patrzę, podziwiam, rozmawiam z ludźmi, szukam sposobu na życie w nowych warunkach.

55

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Krakus - mieszkańcy Tarnawy Górnej wg. współczesnej etnografii określani są jako górale żywieccy. Żywczacy od wschodu graniczą przez Pasmo Jałowieckie (główny grzbiet) z Babiogórcami, którzy obecnie zamieszkują wsie w dolinie Skawicy (Zawoja,Białka,Grzechynia,Juszczyn, Górna Sidzina, Skawica,Maków i Sucha).Obecnie podaje się że ostatnią wsią żywiecką na wschodzie jest Stryszawa.Owszem wiele źródeł pochodzących z XIX wieku określa obszar Tarnawy,Krzeszowa, Stryszawy,Kukowa, Kurowa i najdalej na zachód do bramy kocońskiej i )( hucisko, jako zamieszkały przez Babiogórców i czesto podaje się w.w. obszar jako przejściowy, z przenikającymi się wpływami kultury babiogórskiej i żywieckiej, ale powracając do ugruntowanych dziś naukowo ustaleń Tarnawa Górna i okoliczne wsie to górale żywieccy(Tarnawa Dolna to już górale myśleniccy- Kliszczacy). Więcej informacji na temat etnografii Beskidu Małego w książce -"Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym".Pozdrawiam.

56

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Krakus no szkoda, ale za 4 lata obowiązkowo:)
Harnasiu Wołoski dzięki:)

57

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

harnaś wołoski napisał/a:

Krakus - mieszkańcy Tarnawy Górnej wg. współczesnej etnografii określani są jako górale żywieccy ... Tarnawa Górna i okoliczne wsie to górale żywieccy (Tarnawa Dolna to już górale myśleniccy- Kliszczacy) ...

~
Serdeczne dzięki. Informację o góralach Babiogórcach podałem za autorem: Kazimierzem Surzynem, Rys historyczny Śleszowic, Tarnawy Dolnej i Tarnawy Górnej, str. 6, wiersz 8, wyd. Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Zembrzycach, 2003 r.

Jak się okazuje informacja tam podana jest błędna. Pewnie miejscowi będą zmuszeni zmienić nakrycia głowy, a może zweryfikować tradycyjne podejście do wielu spraw dnia codziennego. Ciekawe, ale miejscowi mieszkańcy Tarnawy Górnej nie podnoszą kwestii pochodzenia, wstyd, odejście od tradycji ojców, pogodzenie z Losem?

P.S. Zamówiłem w księgarni źródłową książkę.

Ostatnio edytowany przez krakus (2010-10-28 21:26:31)

58

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Krakus- K.Surzyn nie do końca minął się z prawdą. pewnie bazował na XIX-wiecznych źródłach w których autorzy- badacze kultury ludowej zazwyczaj podają że obie Tarnawy to Babiogórcy,powielając przekaz za Wincentym Polem, który jako pierwszy w połowie wieku XIX przeprowadził klasyfikacje rodów góralskich, jednak jego opracowanie nie jest do końca pewne, poparte żetelnymi badaniami. południowo-wschodnia część beskidu małego, okolice krzeszowa, tarnawy i rzeki Skawy, to obszar bardzo ciężki do dokładnego ustalenia granic etnograficznych, gdyż jest to typowy obszar przejściowy pomiędzy żywczakami, babiogórcami i kliszczakami, gdzie granice są płynne i ulegają zmianie na przestrzeni wieków. jednak po konsultacjach z Panią Urszulą Janicką Krzywdą(obecnie największy autorytet w dziedzinie Babiogórców),zaznaczam iż obecnie babiogórcy w B.Małym to tylko Sucha Beskidzka( na przełomie XIX i XX wieku kultura babiogórców uległa silnemu zanikowi i ograniczyła się tylko do doliny Skawicy, plus miasteczko Maków i właśnie Sucha)wsie w dolinie Skawy podaje się obecnie kako kliszczackie( tarnawa Dolna,Śleszowice,Zembrzyce, Skawce, Mucharz,Świnna Poręba, Jaszczurowa)pozostałe wsie góralskie w B. Małym to obecnie Żywczacy. Babiogórcy i Żywczacy to potomkowie koczowniczych Wołochów,mają bardzo podobną kulturę pasterską, gwarę i ubiór(kapelusze prawie takie same). Seweryn Udziela jeden z pierwszych etnografów  nie widział między nimi większej różnicy określając ich razem jako górali beskidowych. Jeszcze raz pozdrawiam.  myślem co byś łodnalaz w nasym beieskidzie prowdziwom górolskom ŚLEBODE !!! hej

59

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

W dniu dzisiejszym uczestniczyłem w zebraniu mieszkańców Tarnawy Górnej, na którym kandydaci do Rady Gminy Zembrzyce i na Wójta Gminy prezentowali swoje programy. Jednym zdaniem, bo nie o tym chcę tutaj mówić, był to koncert życzeń, było też trochę konkretów. M.in. kandydaci wskazywali na potrzebę utworzenia w Tarnawie Górnej koła gospodyń wiejskich. Skądinąd słuszny postulat i program do realizacji. Tarnawa Górna, to moim skromnym zdaniem, pustka kulturowa. Likwidacja szkoły podstawowej, nieczynność Domu Rolnika, pogłębia kulturową niemoc sołectwa.

Dlatego też inicjatywa utworzenia koła gospodyń wiejskich jest ze wszech miar inicjatywą godną uwagi i wszelkiej pomocy mieszkańców i władz gminnych. Marzy mi się aby przedstawicielki takiego koła nawiązały do tradycji i w pewnych uroczystych okazjach występowały w strojach regionalnych, w strojach nawiązujących do gaździn żywieckich.

Ostatnio edytowany przez krakus (2011-09-25 10:24:05)

60

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Piękna fotka! Pierwszy raz widzę taki strój Gorali Żywieckich.

To jest aktualne zdjęcie z dziasiaj? Chyba raczej archiwalne.

Ostatnio edytowany przez kris_61 (2010-11-07 19:43:54)

http://szlakiibezdroza.blogspot.com/  - wszystko na czasie .

61

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Na marginesie tej dyskusji: znalazłem na Facebook'u informację o powstaniu STOWARZYSZENIA "BABIOGÓRSKIE GAŹDZINY"

Czekam na powstanie Stowarzyszenia GAŹDZIN ŻYWCZACKICH, aby tylko powstanie nie nawiązywało do powstania Jukuba Szeli, bo będę musiał uciekać z Tarnawy Górnej.

(http://www.facebook.com/pages/Babiogors … 698?v=wall)

62

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

krakus napisał/a:

(...) Dlatego też inicjatywa utworzenia koła gospodyń wiejskich jest ze wszech miar inicjatywą godną uwagi i wszelkiej pomocy mieszkańców i władz gminnych. Marzy mi się aby przedstawicielki takiego koła nawiązały do tradycji i w pewnych uroczystych okazjach występowały w strojach regionalnych, w strojach nawiązujących do gaździn żywieckich. (...)

Ja co prawda "miastowa" jestem wink big_smile ale od mojej babci wiem, że koła gospodyń wiejskich organizowały kursy szycia, gotowania oraz pieczenia, uczyły kobiety również prowadzenia domu, wspierały w trudnych chwilach zycia rodzinnego. Panie często współorganizowały szkoły, wspomagały ludzi w trudnej sytuacji i uczyły wzajemnej pomocy. Nic więc dziwnego, że tam gdzie kobiety prężnie działały, wieś rosła w siłę.

Strój Gorali Żywieckich miałam okazję oglądać w żywieckim muzeum, jest moim zdaniem stosunkowo skromny, ale w tym tkwi chyba jego piękno. smile

Wokół góry, góry i góry...i całe moje życie w górach, ileż piękniej drozdy leśne śpiewają,niż śpiewak płatny na chórach. Wokół lasy, lasy i wiatr...i całe życie w wiatru świstach. Wszyscy, których kocham, wita was modrzewia ikona złocista. (J.Harasymowicz) smile

63

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Ze strojami to jest różnie, zazwyczaj głównym kryterium są środki finansowe.


Przykłady strojów Pań z okolic

KGW Targoszów
http://www.kukow.pl/foto/albums/galeria/130/normal_DSCN0014.JPG

KGW Krzeszów
http://www.kukow.pl/foto/albums/galeria/130/normal_DSCN0022.JPG

KGW Zembrzyce
http://www.kukow.pl/foto/albums/galeria/130/normal_DSCN9942.JPG

KGW Kuków
http://www.kukow.pl/foto/albums/galeria/130/normal_DSCN0042.JPG

KGW Lachowice
http://www.kukow.pl/foto/albums/galeria/125/normal_DSCN0393.JPG

W sobotę w remizie OSP Stryszawa odbędzie się X Powiatowy Konkurs Potraw Regionalnych "O Złotą Warzechę", którego głównym organizatorem jest G.O.K. Stryszawa. Jest to impreza przeznaczona dla Kół z Powiatu Suskiego.

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Czesć Krakus!super, że masz takie pomysły z gaździnami z Tarnawy Górnej!Tylko trzeba bardzo uważać z tymi strojami i rodzimym folklorem, żeby nie okazało się że sprawy wyglądają tak jak w "żywieckim"Kozińcu gdzie propagowany jest folkor kliszczacki(!!!),o czym piszę na str.68 w książce którą widzę że już zakupiłeś. Trzymam kciuki żeby w T.Górnej wam się udało nawiazać do pięknych tradycji i kultury ludowej. Mam prośbę, żebyś podał mi źródło kupna (pozyskania) pracy K. Surzyna o której pisałeś w poprzednich postach, (bardzo mnie to interesuje).Pozdrawiam. HEJ !!!

65

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

słyszałem dużo nieprzyjemnych rzeczy o Panie Surzynie, niestety nie mogę zweryfikować czy to prawda. Jego prace można kupić w GOK Zembrzyce. Polecam pracę również zembrzyczanina Tadeusza Wojtanka.

66

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

tak czy owak panie z kół gospodyń wiejskich zawsze wyglądają pięknie w swoich strojach smile

na dowód dodam fotkę pań w strojach z KGW w Rzykach

http://lh3.ggpht.com/_FiF2og5eoh4/TNgPRfVpHOI/AAAAAAAABBg/nRVrrhDZv04/o1261d.jpg
Źródło : http://www.starostwo.wadowice.pl/Obdaro … i-337.html

"Tak jak zawsze, kiedy zdarza mi się widzieć coś niebywałego, żałowałem, że nie ma ze mną miłych sercu ludzi, żeby mogli oni też swoje zatroskane oczy widokiem czystym uradować i przemyć, zasługują przecież na to nie mniej niż ja, albo bardziej"  /E. Stachura/

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Dzięki !Szymskim za info o pracy K. Surzyna .Co do T .Wojtanka, rozmawiałem już z nim osobiscie i czytałem jego monografię. Bardzo miły i ciekawy człowiek,z ogromną wiedzą na temat naszego regionalizmu. Doceniam jego pasje i poświęcenie na rzecz promowania góralszczyzny na "naszym"(B.Mały) obszarze, ale osobiscie-( moim skromnym zdaniem )nie mogę zgodzić się z lansowaniem folkloru kliszczackiego w Koźińcu(więcej na ten temat na str.68 w "Ś.k.g.wB.M.").Hej!

68

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

harnaś wołoski napisał/a:

... trzeba bardzo uważać z tymi strojami i rodzimym folklorem, ... Trzymam kciuki żeby w T.Górnej wam się udało nawiazać do pięknych tradycji i kultury ludowej. Mam prośbę, żebyś podał mi źródło ... (pozyskania) pracy K. Surzyna o której pisałeś w poprzednich postach, ...

Witaj harnasiu wołoski. Dla mnie mieszczucha z pochodzenia i wychowania, nawiązanie do tradycji i kultury ludowej jest znacznie większe niż miejscowych mieszkańców z dziada pradziada. Rozmawiam, pytam i dociekam - nie potrafię jeszcze odpowiedzieć dlaczego miejscowi jakby wstydzili się pochodzenia, tradycji, a nawet nazewnictwa. Tu nikt np. nie mówi, że jest lub był z pochodzenia góralem, czy to beskidzkim, czy bliżej góralem żywieckim. Na pytanie czy pięćdziesięciolatek pamięta swoich rodziców w stroju ludowym, odpowiedź negatywna. Gdzieś są tego przyczyny, pewnie przyspieszona asymilacja, ale i to mi nie pasuje, bo jak obserwuję migracja jest tu znikoma.

"Rys historyczny..." Kazimierza Surzyna pożyczyłem od sąsiadki (Dorota), zresztą sąsiadki będącej na naszym forum. Jest to wydawnictwo Gminnego Centrum Kultury i Czytelnictwa w Zembrzycach, wyd. 2003, str. 70

(http://www.gckiczzembrzyce.pl/)

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

To bardzo dziwne , ze miejscowi mają problem z samookreśleniem swej przynalezności. Kiedy przeprowadzałem badania etnograficzne na obszarze B.Małego, często miejscowi z dużą hlubą zaznaczali swe góralskie korzenie,( choć często mieli problem z dokładną tożsamością etnograficzną- dokładny opis zamieściłem tych badań na str.42).Akurat w Tarnawie Górnej nie byłem, ale kiedy pytałem mieszkańców T.Dolnej o najbliższe typowe wsie góralskie w ich sąsiedztwie to najpierw wskazali T.Górną!!! i Krzeszów. Na str.45-46 ,wyjaśniam dlaczego w niektórych wsiach miejscowi mieli problem z ludowym ubiorem i samookreśleniem swych korzeni. Krakus chyba masz pilne zadanie , tam na misjscu , by "edukować" miejscowych na temat ich tożsamości i korzeni kulturowych- szczególnie młode pokolenia. Moge Ci pomóc sponsorujac kilkanaście moich prac, byś mógł je rozprowadzić po Tarnawie G.w odpowiednie miejsca.Pozdrawiam .Hej!

70

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Temat oczywiście przyjmuję zadanie i będę go traktował jak obowiązek. Proszę o szczegóły wykonawcze.

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Szczegóły wykonawcze?! cholera , ale mnie zastrzeliłeś! Nie mam pojęcia!! (ale moglibyśmy kiedyś zorganizować tam na miejscu jakieś spotkanie w domu kultury , szkole czy w jakiejś świetlicy w formie warsztatów etnograficznych dla miejcowych, tylko czy będą chętni i zainteresowani by poświęcić czas i przyjść na spotkanie????) Widzę Krakus że chyba prędzej Ciebie tam zgóralizujemy, w dosłownym  tego słowa znaczeniu. I bedzies posoł haj łowiecki, z ciupaskom i w kiyrpcoch haj no holi! HEJ!!!

72

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

ja kiedyś też bym mógł się podjąć takiego zadania. W Kukowie ludzie są otwarci na takie rzeczy.  Jest to dobry pomysł i sam w przyszłym roku też cos takiego zrobie spotkania.

73

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

krakus napisał/a:

Na marginesie tej dyskusji: znalazłem na Facebook'u informację o powstaniu STOWARZYSZENIA "BABIOGÓRSKIE GAŹDZINY"

Czekam na powstanie Stowarzyszenia GAŹDZIN ŻYWCZACKICH, aby tylko powstanie nie nawiązywało do powstania Jukuba Szeli, bo będę musiał uciekać z Tarnawy Górnej.

(http://www.facebook.com/pages/Babiogors … 698?v=wall)

Przed dwoma laty miałem być okazję na spotkaniu w Krakowie, gdzie poznałem Panie ze Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich (www.sgw.andrychow.pl) naprawdę bardzo ciekawa i rzadko spotykana inicjatywa

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Super Szymskim!!!Widzem ze cosik bedzie z tego chleba!Też na maksa kocham me beskidzkie korzenie. HEJ!!!

75

Odp: Tarnawa Górna, gmina Zembrzyce - Beskid Mały

Puki co zapraszam na niedzielne spotkanie z historią w Kukowie w ramach II Wystawy Fotograficznej pt. "Kuków Wczoraj i Dziś: Szkolnictwo" której jestem inicjatorem i organizatorem.

a tu relacja z I Wystawy Fotograficznej pt. "Kuków Wczoraj i Dziś: OSP"